Actueel blijven in het onderwijs is belangrijk. Het verkennen van de arbeidsmarkt voor goud- en zilversmeden, het beschrijven van de beroepen in deze branche en het vaststellen van de kennis en vaardigheden die nodig zijn om te starten in een beroep zijn om die reden aspecten die eens in de paar jaar aan de orde komen. In een drieluik worden deze aspecten belicht: Arbeidsmarktverkenning (zie hieronder), Beroepscompetentieprofielen (lees meer) Kwalificatiedossiers (volgt in mei).
Ondernemerschap wordt steeds belangrijker in de goud- en zilverbranche. Dat blijkt uit de arbeidsmarktverkenning die de Federatie Goud en Zilver en het Meld- en expertisepunt specialistisch vakmanschap van SBB onlangs in Schoonhoven presenteerden. Het onderzoek is uitgevoerd door Rijnland Advies, in opdracht van SBB.
Op de locatie van Vakschool Schoonhoven overhandigde Sabine van Lingen van SBB het rapport aan Patrick Thio, secretaris van de branchevereniging Federatie Goud en Zilver en Karin Voskamp, directeur van Zadkine Vakschool Schoonhoven, allebei tevens lid van het marktsegment Creatief vakmanschap van SBB.
Precies op tijd om kwalificaties te actualiseren
Vragen die in de arbeidsmarktverkenning aan de orde komen gaan onder andere over het aantal werknemers in de branche, het aantal bedrijven, de omzet en de trends in het vakgebied.
“Voor ons zijn marktinformatie, aantallen bedrijven, werknemers en omzetgegevens, maar ook de trends heel belangrijk”, zegt Patrick. ”Daarom zijn we blij dat dit arbeidsmarktonderzoek werd uitgevoerd. Het is de basis een van een aantal stappen die je zet naar het onderwijs en een leven lang ontwikkelen.” Karin vult aan: “Als opleiding heb je zo’n onderzoek nodig om goed aangesloten te blijven op de arbeidsmarkt.”
De resultaten zijn precies op tijd beschikbaar om mee te nemen bij het actualiseren van de kwalificaties Basisgoudsmid, Goudsmid en Zilversmid. “De afdeling Kwalificeren en examineren van SBB gaat deze kwalificaties in 2022 actualiseren en daar wordt dit rapport voor gebruikt”, legt Sabine uit. “De vakschool is daar ook bij betrokken, evenals de branche. Al met al een mooie samenkomst en input voor de actualisatie.”
Blijven zoeken naar balans tussen theorie en praktijk
De cijfers tonen een lichte afname van het aantal bedrijven en een toename van het aantal werknemers. Volgens Patrick duidt dit mogelijk op een trend in de bedrijfsvoering. “Zeker weten doen we niet, maar het kan komen door de manier van werken. Je kunt als eigenaar van een open atelier vaak niet twee dingen tegelijk. Als je zo’n bedrijf met succes wilt runnen, heb je mensen in de winkel nodig en een collega achter de werkbank.”
Dankzij het onderzoek weet Vakschool Schoonhoven wat er te doen staat. “Het resultaat op de vraag of studenten tijdens de vakopleiding de juiste taken leren vind ik opvallend”, vervolgt Karin. “55% zegt ja en 45% zegt nee. Daarom is ik het zo belangrijk dat we in gesprek blijven met de branche om dit te duiden. Uit het onderzoek blijkt namelijk ook dat 82% van de gediplomeerden van de vakschool voldoende tot goed inzetbaar is.”
Eensgezind zijn de respondenten over het vak ondernemerschap. Zo vinden ze bijna allemaal dat het vak in de opleiding thuishoort en dat de lesonderdelen relevant zijn. Gelijktijdig vragen ze meer tijd voor vakmanschap. “Het is altijd zoeken naar de juiste balans in een curriculum”, ervaart Karin. “Je bent nooit uitgeleerd. Het is nu eenmaal praktijk en theorie. De branche legt vaak nadruk op de praktijk. Mooi dat er ook positieve geluiden klinken voor het vak ondernemerschap dat we reeds aanbieden.”
Mbo-certificaten voor leven lang ontwikkelen
Ruim een derde van de bedrijven zou graag gebruikmaken van deelcertificaten voor het bijscholen van werknemers. Hetzelfde percentage wil deze certificaten gebruiken voor bijscholing van nieuwe instromers, bijvoorbeeld op het gebied van edelsteenkunde, waarvoor al een keuzedeel bestaat. De branche ziet mbo-certificaten voor een leven lang ontwikkelen dan ook als positieve ontwikkeling.
Patrick: “We maken graag gebruik van moderne technische mogelijkheden zoals CAD/CAM, maar in ons vak draait het altijd om een combinatie van klassieke en innovatieve technieken. Dus je moet vooral je voordeel doen met slimme technologieën, zodat je dingen gemakkelijker kunt reproduceren of dingen kunt maken die met de hand niet of moeilijk te realiseren zijn. Het is een toevoeging.”
Ook e-commerce is een ontwikkeling waaraan goud- en zilversmeden niet ontkomen. Karin: “In de coronaperiode hebben we online keuzedelen ingezet, die over e-commerce gingen. Daarnaast volgden onze studenten een aantal interessante keuzedelen op het gebied van duurzaamheid.”
Jarenlange samenwerking tussen vakschool en bedrijfsleven
Door de jaren heen werkt Vakschool Schoonhoven nauw samen met het bedrijfsleven. Als partners kijken ze wat er in de markt gebeurt en wat er nodig is. “De vakschool speelt in op de trends”, geeft Patrick aan. “Dat komt deels door de input uit dit soort onderzoeken en van de leden van de branchevereniging, maar ook door de erkende leerbedrijven.”
De vakschool vindt het belangrijk om gastdocenten en -sprekers vanuit het werkveld aan zich te binden, ook vanuit het buitenland. Karin vertelt daarover: “Dan blijf je actueel, dat is echt een aanvulling op het onderwijsprogramma. We zijn de enige opleider in Nederland, dus dan is het van belang dat je verder kijkt dan alleen Nederland.”
“Als het gaat om lessen over beveiliging en verkooptechnieken, dan kun je dat beter door iemand uit de praktijk laten vertellen”, vult Patrick aan. “Daarom werken ondernemers via de branchevereniging nauw samen met de vakopleiding en docenten. Zo bepalen we samen wat aankomende vakmensen moeten kunnen.”
Meld- en expertisepunt speelt bepalende rol
Zowel de branchevereniging als de vakschool is zeer tevreden over de samenwerking met het Meld- en expertisepunt. Patrick: “Het is fijn dat SBB het mogelijk heeft gemaakt om dit onderzoek uit te voeren. We hebben er met z’n allen aan getrokken. Het Meld- en expertisepunt heeft niet alleen kennis van de branches, maar speelt ook een bepalende rol in de samenwerking.”
Wat maakt het vak van goud- of zilversmid zo bijzonder? Patrick: “De techniek, de creativiteit, het ondernemerschap en de band met de klant. Vaak zijn het emotioneel beladen producten. Zelfs als je het niet hebt geërfd, als je iets al tien jaar om hebt, ben je er erg aan gehecht. Dus zowel het ontwerpproces waarbij je in de geest van de klant moet kruipen, als het onderhouden van iemands emotioneel beladen eigendommen, leidt tot een behoorlijk diepgaande menselijke band.”
“Wij hebben als slogan ‘Happiness is handmade’. Je werkt met je handen, je maakt iets unieks, iets bijzonders”, besluit Karin. “Wij moeten het ambacht van zilversmid en de goudsmid echt behouden voor Nederland. Het is cultureel erfgoed.”
