Refleksi-Refleksi is Indonesisch voor bespiegelingen: een overdenking over een bepaald onderwerp, vanuit enkele of meerdere perspectieven. In deze expositie vertellen zilveren voorwerpen verhalen over de relatie tussen Indonesië en Nederland, van de eerste handelscontacten tot aan het begin van de Indonesische republiek. Het is een gedeelde geschiedenis waarin culturen elkaar hebben beïnvloed op gebied van taal, eten, architectuur en gewoonten. De tentoonstelling is te zien van 17 oktober 2024 t/m 28 september 2025.
Nieuwe markten en politieke relaties
De belangrijkste handelsgoederen die vanuit de Indonesische archipel naar de Nederlanden worden gebracht zijn onder meer specerijen, koffie, thee en suiker. Dit zorgt voor de productie van nieuwe voorwerpen zoals theebussen, koffiepotten, tabaksdozen en nootmuskaatraspen. Deze producten zijn in eerste instantie alleen beschikbaar voor de rijke bovenlaag van de Nederlandse bevolking. Ter plaatse proberen Nederlandse handelaren goede banden relaties te onderhouden met de lokale vorsten. Ze verdiepen zich in gebruiken als het kauwen van sirihpruimen. De partijen schenken elkaar voorwerpen van zilver en goud. Naarmate meer mensen afreizen naar de archipel ontstaan er nieuwe behoeften aan bijvoorbeeld reisartikelen en huisinrichting. Zilverfabrikant Van Kempen en Begeer en Vos speelt hierop in door nieuwe winkels te openen op Java.
Van vredig samen wonen naar verzet
De sporen die Nederland in Indonesië heeft achtergelaten worden niet door iedereen positief ervaren. Soms leidde dit tot verzet. Zo ontdekt de bezoeker aan de hand van een zilveren lepel het verhaal over Surapati en hoe zijn leven van tot slaaf gemaakte veranderde naar dat van vrijheidsstrijder. Mannen die na 1945 weigerden om hun dienstplicht te vervullen in de Indonesische onafhankelijksoorlog, werden gevangen gezet in de havenkazerne in Schoonhoven, waar nu het Nederlands Zilvermuseum gevestigd is. De verhalen achter de voorwerpen kunnen een glanzende en matte kant hebben. De bezoeker mag zijn of haar gedachten toevoegen aan de expositie in het museum.
Activiteiten & podcast
Voor wie zich vooraf wil verdiepen in het onderwerp komt er een verrassende podcastserie met Fresco Sam Sin, bekend van geschiedenisprogramma Onvoltooid Verleden Tijd (OVT). Verder staan er diverse activiteiten op het programma en voor kinderen volgt een speurtocht met werkstuk in de Zilverwerkplaats. Houd de website in de gaten!
Foto: Sirihstel, Surakarta ca. 1901. Huwelijksgeschenk van Pakubuwono X aan koningin Wilhelmina en prins Hendrik. Collectie Koninklijke Verzamelingen.
Fotograaf: Jasmijn Tolk
