Studenten goud- en zilversmeden maken al tijdens het eerste schooljaar kennis met Computer Aided Design: ontwerpen met behulp van de computer. Wie wil kan zich in het tweede en derde jaar verder bekwamen in CAD en bovendien vertrouwd raken met CAM-technieken.

“Als opleiding vinden we het belangrijk dat studenten kennis nemen van digitale technieken en goed voorbereid zijn op de ontwikkelingen daarin”, vertelt docent goudsmeden en CAD Steven Meijles. “Het is niet zo dat je zonder deze technieken niet meer uit de voeten kunt, dan doe je de traditionele goudsmid tekort. Ik durf wel te stellen dat ze niet meer weg te denken zijn uit de werkplaats van de nieuwe generatie goudsmeden. Ook studenten die er minder affiniteit mee hebben, zullen moeten weten wat de mogelijkheden zijn. Dan kunnen ze inschatten wanneer het loont een klus uit te besteden aan iemand die zich hierop heeft toegelegd. Goudsmeden die op de hoogte zijn van de hedendaagse mogelijkheden, kunnen dan per project het juiste gereedschap inzetten.”

Compleet beeld
Eerstejaars aan de Vakschool leren gedurende anderhalf uur per week omgaan met de basistools, nodig om sieraden te modelleren in softwareprogramma Rhinoceros. Steven ontwikkelde voor het werken met Rhinoceros zelfs een Nederlandstalig lesboek. Hierin worden opdrachten stap-voor-stap beschreven.

In het tweede en derde schooljaar is CAD een keuzevak, waar studenten ook leren werken met CAM: computer aided manufacturing. Ze krijgen meer vrijheid in het ontwerpen, moeten op zoek naar de juiste tools en ontdekken daarbij weer nieuwe tools. CAM komt in beeld als de 3D-getekende objecten worden vervaardigd met verschillende 3D-printtechnieken in poeder, kunststof en was of met een 3D-frees. Elke 3D-printtechniek vereist specifieke software ter voorbereiding van de modellen en voor de aansturing van de betreffende machine. Studenten bereiden zich thuis voor aan de hand van instructiefilms, waarna ze de machines zelf bedienen. Om kennis te maken met printen in metaal bestellen ze online 3D-prints. Momenteel is de Vakschool bezig ook het 3D-scannen in huis te halen.

De hand die de muis bedient
Steven benadrukt dat 3D-programma’s niet uit zichzelf sieraden tekenen. “Ze bevatten tools die bepaalde handelingen makkelijker maken. Een golvend oppervlak maak je bijvoorbeeld met doorsnede-lijnen. Het modificeren van een lijn heeft dan effect op de vorm van de golven. Maar uiteindelijk bouwt degene die de muis bedient het sieraad daadwerkelijk op.”

Rhinoceros is in de sieradenbranche de meest gebruikte ontwerpsoftware. De opleiding aan de Vakschool sluit daar op aan. Steven Meijles: “De combinatie van gebruiksvriendelijkheid en veelzijdigheid maakt het een waardevol programma. Je hebt veel vormvrijheid, maar kunt ook exact werken, wat voor de goudsmid een vereiste is. Het is relatief betaalbaar, zeker voor een student. Als aanvulling op Rhinoceros kan de ondernemende goudsmid kiezen voor specialistische software zoals MatrixGold of 3Design. MatrixGold is wat ons betreft een zinvol pakket om toe te voegen aan het examen van het keuzedeel CAD. De pakketten vergen weliswaar een flinke investering, maar bevatten veel specifieke tools voor het ontwerpen van sieraden.”

Leren door ervaring
Aan het einde van de opleiding zijn studenten in staat eenvoudige sieraden digitaal te modelleren en daar een verzorgde presentatie van te maken. Ook het gereedmaken voor verdere productie hebben ze meegekregen. Steven: “Bij complexere ontwerpen zullen ze zich zelf verder moeten bekwamen. Het afstemmen van zettingen op stenen, het bepalen van de juiste diktes, het rekening houden met gietproces en afwerking zijn zaken die studenten na de opleiding door ervaring zullen leren. Dat geldt voor fysiek gereedschap en dus ook voor digitaal gereedschap.”

Helmar Hubbes (DiArt Edelsmeden, Beek) over CAD
“Als ik mijn klanten een render kan laten zien, heb ik de opdracht al bijna binnen. In het begin waren ze wel eens bang dat het sieraad al klaar was en ze verplicht waren het te kopen, zó echt zag het eruit. Voorheen tekende ik altijd op papier. Dat kost veel tijd, zeker als een klant iets in een andere kleur wilde. Dan moest de schets opnieuw. Nu gebruik ik het programma Matrix, een uitontwikkeling van Rhino. Duur ja, maar na het eerste jaar had ik de kosten er al uit. En dan te bedenken dat ik CAD eerst zag als een ramp. Ik dacht dat het ambacht zou verdwijnen. Gelukkig bleef collega-edelsmid Ger de Bruijn uit Hulst me er steeds bij betrekken, en tegenwoordig ben ik een groot voorvechter. Ik ontwerp samen met de klant, in die zin dat ik teken wat we besproken hebben. Libraries met voorbeelden gebruik ik niet. We onderscheiden ons doordat we ons niet laten leiden door wat er al is, maar door wat uit ons zelf komt. In combinatie met handwerk maakt dat ons aanbod heel breed.”

www.zadkine.nl/vakschoolschoonhoven

Tekst: Wilmie Geurtjens
Foto boven: door studente Suzanne de Boer in Rhino ontworpen ring
Foto’s onder: alleen met woorden is aan een a-technische klant met reuma moeilijk uit te leggen waarom een reumaring een goede keuze is. Met een 3D tekening bepaalt Helmar Hubbes de precieze maten, de render laat zien hoe de ring eruit gaat zien en functioneert.

Lees ook het artikel: Wie ontwerpt op de computer kan meer risico’s nemen!