Een goed horloge is geen vluchtig voorbijgaande trend, maar dat betekent niet dat de ontwikkelingen in deze branche langzaam gaan. Integendeel. In een wereld die inmiddels al twee jaar door Covid-19 wordt geregeerd, heeft de horlogebranche weliswaar klappen gehad, maar zijn ook plannen gemaakt en nieuwe horloges ontwikkeld. Hoe kijken de merken terug op het jaar dat achter ons ligt en wat staat ons te wachten in 2022?

De cijfers: horlogebranche komt de coronaklap langzaam te boven

Na de eerste klap die de coronapandemie in 2020 uitdeelde aan de horloge-industrie en waarmee het de omzet jaren terugzette in de tijd, lijkt het nu weer bergopwaarts te gaan. De meest recente cijfers van de Fédération de l’Industrie Horlogère Suisse (FHS) over de maand november 2021 geven reden tot optimisme. Hierin vergelijkt de FHS de cijfers met die van november 2019, het jaar vóór corona dus, waarmee een realistischer beeld wordt geschetst dan door een vergelijking met 2020 toen de cijfers dramatisch waren. We zien in november bij de Zwitserse horlogemerken een groei van 8,6 procent in vergelijking met 2019. Met een maandresultaat van 2,2 miljoen Zwitserse frank, is dit het beste maandresultaat sinds het record van 2014. Het complete beeld over 2021 is er nog niet, maar sinds januari exporteerde de Zwitserse horlogesector voor 20,4 miljard frank (+2,1 procent ten opzichte van januari tot november 2019).

De groei komt echter niet op het conto van alle soorten horloges. Het zijn de hogere prijsklassen die zorgen voor de positieve cijfers. Horloges van edelmetalen zagen de vraag met 18,4 procent stijgen en uitsluitend horloges met een exportprijs van meer dan 3.000 frank lieten een groei zien in november (+16 procent). Alle lagere prijsklassen zagen de omzet afnemen. Stalen horloges namen in volume met 12,5 procent af, met 230.000 minder geëxporteerde horloges dan in november 2019. Goede cijfers dus over 2021, maar dat betekent nog niet dat het verlies door de coronapandemie nu is goedgemaakt. In rampjaar 2020 zagen de Zwitserse merken de verkopen namelijk met 22 procent afnemen. Het zal dus nog wat tijd nodig hebben om deze verliezen goed te maken.

De horlogebeurzen: Wat is er nog van over en wat gaat het worden?

Voor wie graag een beurs bezoekt en voor de merken die hier aanwezig zijn is de invloed van de coronapandemie nog overal voelbaar. Het lijkt zelfs de beurs zoals we die kennen voorgoed te hebben veranderd. Met z’n allen de beursvloer op zal niet meer nodig zijn, nu de beurs steeds meer een hybride evenement is dat een fysieke beurs en een online beurs combineert. Het was een ontwikkeling die er toch aan zat aan te komen, maar door corona in een versnelling lijkt te zijn gekomen.

Wie toch liever een fysieke beurs bezoekt om collega’s te ontmoeten en de nieuwste collecties in het echt te zien, heeft in 2022 toch wel iets te kiezen. Inhorgenta in München, goed te doen voor de Nederlandse juwelier, is uitgesteld naar 8 tot 11 april. Een minder voor de hand liggende mogelijkheid als het om horloges gaat is Vicenzaoro, maar de Italiaanse juwelenbeurs geeft nu meer dan ooit aandacht aan horloges. Niet alleen aan nieuwe modellen, maar vooral aan vintage horloges. Het doet dat onder de naam VO Vintage die voor de derde keer plaatsvindt als onderdeel van de beurs. De beurs zou in januari plaatsvinden, maar is uitgesteld naar 18 tot 20 maart. Baselworld werkt aan een doorstart, maar stelt de beurs uit en zal dit voorjaar niet plaatsvinden zoals gepland.

Wie wil weten wat de merken in het hogere segment en opvallende kleinere merken gaan brengen in het nieuwe jaar kan terecht op Watches and Wonders. De beurs houdt overal rekening mee, maar van 30 maart tot 5 april kunnen we een hybride event verwachten. Het moet een combinatie worden van een fysieke en een online beurs, waar mensen elkaar in Genève weer persoonlijk kunnen ontmoeten, maar ook gewoon thuis de presentaties van de 39 merken kunnen volgen.

Trends: Van vintage, zeldzaam en smart

Wie op het gebied van horloges naar trends zoekt, kan simpelweg beginnen in het jaar dat achter ons ligt. Vluchtige modetrends laten de meeste horlogemerken immers liever links liggen als ze een product met eeuwigheidswaarde willen maken. En technische ontwikkelingen hebben wat meer tijd nodig dan een seizoen.

Wat zeker is, is dat we in 2022 opnieuw veel oude modellen zullen zien die een herlancering beleven of in een compleet nieuw jasje worden gestoken. Horlogemerken met een lange geschiedenis duiken nog altijd met plezier hun archieven in om oude horloges een tweede leven te gunnen. Daarbij kan het om complete horloges gaan, een enkel onderdeel daarvan of zelfs een uurwerk. Of ook de smartwatch zich over een jaar of vijftig vintage mag noemen, valt te betwijfelen. Waarschijnlijk lachen we dan over de functionaliteit van de huidige smartwatches, die op dit moment toch bepaald niet gering is. De smartwatch ontwikkelt zich steeds verder als assistent op de werkvloer, als alleswetende reisgenoot tijdens verre vakanties en avontuurlijke expedities en als arts voor onze medische gegevens. En voor wie vindt dat de smartwatch te technisch oogt, kan deze zich ook voordoen als een normaal horloge of als een modieus accessoire.

Wat we in 2021 veel zagen zijn horloges die slechts voor een enkeling zijn weggelegd. Voor nieuwe modellen van Rolex of Patek Philippe is een wachtlijst en sommige modellen zijn echt unieke exemplaren. Een nadeel hiervan is dat menig horlogeliefhebber achter het net vist als hij een mooie aankoop wil doen omdat de beschikbaarheid en daarmee ook de prijs te hoog wordt. Een triest voorbeeld is dat van de Patek Philippe Nautilus met groene wijzerplaat. Het horloge werd in april uitgebracht voor 30.400 euro en wisselde drie maanden later bij veilinghuis Antiquorum van eigenaar voor 416.000 euro. Frustrerend voor de horlogeliefhebber die een bijzonder horloge buiten zijn bereik ziet verdwijnen.

Innovaties: Het mechanische uurwerk kan beter en anders

Naast alle vintage-invloeden zijn er ook innovaties. Ook tijdens de pandemie is immers gewoon doorgewerkt aan technische ontwikkelingen en de toepassing van nieuwe materialen. Silicium is daarbij het toverwoord om het uurwerk nog verder te verbeteren. En daarbij gaat het niet alleen om betere materialen, maar gaan zelfs complete uurwerkonderdelen op de schop. Na honderden jaren zijn nut te hebben bewezen, lijkt het mechanische uurwerk nu eindelijk aan verandering onderhevig.
Een bijzondere uurwerkontwikkeling kwam vorig jaar al op naam van Frederique Constant met de Slimline Monolithic Manufacture. In het uurwerk zijn de 26 onderdelen van de klassieke regulator vervangen door één enkel onderdeel met twee regelende gewichten. De oscillator is gemaakt van monokristallijn silicium.

Maar het is niet alleen de regulator die aan vervanging toe zou zijn. Ook de spiraalveer staat onder druk. Horlogemaker Vincent Calabrese, met zo’n veertig patenten op zijn naam geen onbekende als het om nieuwe vindingen gaat, presenteerde vorig jaar een volgens hem beter alternatief. Het Calasys System is het eerste echte alternatief voor de spiraal en zal duidelijk maken waarom dit systeem de vervanger is van de spiraal zoals die al een vijfhonderd jaar wordt gebruikt. Het is niet zijn bedoeling het mechanisme aan de hoogste bieder te verkopen, maar te delen met de hele horlogebranche om de ontwikkelingen in de sector vooruit te helpen.

Met deze innovaties komt het traditionele uurwerk in het nieuwe jaar duidelijk onder druk te staan, maar betekent dit het einde van het mechanisme dat al eeuwenlang uitstekend zijn werk doet? Wat de Britse horlogemaker Roger W. Smith betreft niet, al zoekt ook hij verbetering door innovaties. In samenwerking met de Manchester Metropolitan University werkt hij eraan om het uurwerk te verbeteren door onderdelen te voorzien van een nano-technologie coating van molybdenum disulfide. Dit zou olie overbodig maken, frictie voorkomen en er daarmee voor zorgen dat een uurwerk nooit meer een servicebeurt nodig heeft. Het plan werd tweeënhalf jaar geleden groots gepresenteerd, maar het wachten is nog altijd op de eerste toepassing ervan. De Covid-19 pandemie heeft voor vertraging gezorgd, maar wie iets van horloges en uurwerken weet, weet dat nieuwe ontwikkelingen nu eenmaal tijd nodig hebben.

Door: Elzemarie Karsdorp
Dit artikel is gepubliceerd in vakblad Edelmetaal/februari 2022

Foto’s (van boven naar onderen):

Frederique Constant

Een bijzondere uurwerkontwikkeling kwam vorig jaar op naam van Frederique Constant met de Slimline Monolithic Manufacture. In het uurwerk zijn de 26 onderdelen van de klassieke regulator vervangen door één enkel onderdeel met twee regelende gewichten. De oscillator is gemaakt van monokristallijn silicium.

Alpina
Alpina pakt de vintagetrend op met de Startimer Pilot Heritage Manufacture, geïnspireerd door het Bumper uurwerk uit de jaren vijftig. Een uurwerk waarvan het oscillerende gewicht niet 360° draait, zoals een hedendaagse rotor, maar 120°. Het nieuwe kaliber AL-709 heeft de stijl van zijn voorganger, maar draait in een hoek van 330°.

Louis Vuitton
Met de Tambour Horizon Light Up van Louis Vuitton moet je niet bang zijn om op te vallen. Als het horloge wordt opgestart of als er een notificatie binnenkomt, is er een explosie van kleuren in een animatie die licht geeft in het donker. Op dit moment zijn er drie modieuze wijzerplaten, nieuwe uitvoeringen volgen.

Vacheron Constantin
De Les Cabinotiers Grande Complication Bacchus van Vacheron Constantin is gemaakt voor slechts één persoon. De gelukkige eigenaar beschikt dan over een polshorloge met twee zijden waarop zestien, voornamelijk astronomische, complicaties zichtbaar zijn. De zijkant van het gouden horloge toont een sculptuur van Bacchus, de god van de wijn.