Juridische valkuilen en praktische tips bij aanneming van werk

In de wereld van goud- en zilversmeden, juweliers en horlogemakers is maatwerk de norm. Of het nu gaat om het ontwerpen van een uniek sieraad of het restaureren van een erfstuk. Dagelijks worden er opdrachten aangenomen die juridisch kwalificeren als aanneming van werk. Maar wat houdt dat precies in? En hoe voorkomt u misverstanden, geschillen of zelfs aansprakelijkheid? In dit artikel bespreekt Bart Sprangers, advocaat bij Advocatenkantoor The Legal Department, de juridische kaders én geeft praktische tips.

Dit artikel is gepubliceerd in Edelmetaal augustus 2025 © Federatie Goud en Zilver

Wat is aanneming van werk?
De wet (artikel 7:750 e.v. BW) omschrijft aanneming van werk als "een overeenkomst waarbij de ene partij, zich jegens de andere partij, verbindt om een werk van stoffelijke aard tot stand te brengen en op te leveren, tegen een door de opdrachtgever te betalen prijs in geld". Denk aan het vervaardigen van een ring op maat, het zetten van een steen of het repareren of restaureren van een horloge.

Consumentenrecht en B2B-opdrachten
In de praktijk wordt hierbij veel gewerkt met (onder)aannemers; een soort 'treintje' van specialisten. De ondernemer die de opdracht aanneemt (vaak van een particulier) is de aansprakelijke/verantwoordelijke persoon die de werkzaamheden conform afspraak moet uitvoeren. Deze aannemer kan vervolgens (bij klachten) de door hem ingeschakelde onderaannemer aanspreken, etc.

Op een particuliere klant, de consument, is het consumentenrecht van toepassing, dat de opdrachtgever extra bescherming biedt:
– het werk moet voldoen aan de overeenkomst,
– het werk moet voldoen aan – pas op – gewekte verwachtingen,
– er gelden rechtsvermoedens om de consument een betere bewijspositie te geven bij discussie,
– de consument heeft recht op herstel of vervanging bij gebreken en in sommige gevallen op ontbinding van de overeenkomst.
Omdat het consumentenrecht een dwingend recht is, kan hier niet zomaar van afgeweken worden.

Bij eventuele achterliggende B2B-opdrachten (het 'treintje') speelt deze extra bescherming geen rol en kunnen ondernemers samen afspraken maken. In de praktijk blijken ondernemers onderling vaak op basis van vertrouwen te werken, zonder schriftelijke bevestiging of concrete afspraken. Dat gaat vaak goed, maar bij schade of onenigheid over de uitvoering of prijs (o.a. met de consument) ontstaat al snel discussie. Wie is aansprakelijk als een door de opdrachtgever aangeleverde steen beschadigd raakt? Wat als de levertijd wordt overschreden of een ring met de post kwijtraakt?

Leg de afspraken vast
Het is een open deur, maar voorkomt veel ellende: leg afspraken schriftelijk vast. Een korte mail of WhatsAppje is vaak al voldoende om bewijsproblemen te voorkomen.
Verandert er tussentijds iets? Leg het wederom vast – zowel met de klant als met de onderaannemers. Denk aan basale zaken als:
– de exacte inhoud van de opdracht,
– welke materialen er worden aangeleverd (en controleer deze),
– waarschuw de klant – mocht u ergens een risico voorzien (vooral bij zelf aangeleverde (natuur)producten),
– spreek een duidelijke prijs (of rekenwijze) af en eventueel een levertijd,
– vraag waar nodig om akkoord op een ontwerp of tussenstadium (bijvoorbeeld per e-mail),
– vraag om een voorschot of deelbetaling bij opdrachten waar veel uren in gaan zitten of bij inkoop van kostbare materialen,
– hanteer tenslotte Algemene Voorwaarden, waarin zaken als aansprakelijkheid zijn uitgewerkt.

Bedenktijd van een consument
Een belangrijk onderdeel van het consumentenrecht is het recht op een wettelijke bedenktijd van 14 dagen bij aankopen (of na het geven van een opdracht) op afstand of buiten de verkoopruimte (zoals via e-mail, telefoon of op een beurs). Wettelijk geldt er een uitzondering op de bedenktijd voor maatwerk (niet geprefabriceerde producten). Voor bijvoorbeeld reparatiewerkzaamheden geldt deze bedenktermijn echter wel; dit biedt de consument de mogelijkheid om binnen 14 dagen (zonder opgave van reden) de opdracht te annuleren. Voor u als ondernemer betekent dit, dat u (formeel) pas mag beginnen met de uitvoering wanneer de klant vooraf gewezen is op dit recht, de termijn van 14 dagen verstreken is óf de klant uitdrukkelijk ermee heeft ingestemd dat het herroepingsrecht vervalt zodra het werk is gestart. Leg dit ook schriftelijk vast.

Praktijkvoorbeelden: wat kan er misgaan en hoe was het te voorkomen?
1. Onduidelijkheid over materialen en ontwerp
Een juwelier kreeg van een klant een handvol diamanten met de opdracht om daar twee sieraden van te maken. De klant had vage ideeën en de juwelier liet zich leiden door diens wensen, zonder goed vast te leggen wat er precies was ontvangen en wat het eindresultaat moest zijn. Toen de klant ontevreden was over het ontwerp, ontstond er discussie over wat nu eigenlijk was afgesproken.

Een duidelijk opdrachtbevestiging had dit kunnen voorkomen. Noteer daarbij welke materialen u ontvangt (eventueel met foto's), maak een ontwerp (reken daar eventueel kosten voor), leg aanvullende kosten/werkzaamheden vast en zorg dat voldoende duidelijk is hoe het eindproduct eruit moet zien. Laat de klant dit schriftelijk bevestigen.

2. Tussentijdse wijzigingen zonder prijsafspraken
Een goudsmid ontwierp een uniek sieraad. Tijdens het proces kwam de klant met steeds nieuwe wensen. De goudsmid wilde de goede sfeer behouden, sprak geen nieuwe prijs af en vertrouwde erop dat het wel goed zou komen. Bij oplevering bleek de klant niet bereid om de hogere kosten te betalen.

Ook hier was het tussentijds vastleggen/afstemmen van de wijzigingen (inclusief de gevolgen voor de prijs en levertijd) zeer waarschijnlijk de oplossing geweest. Een korte bevestiging per e-mail is vaak al voldoende en vormt de verwachtingen van de klant. Vraag dus bij alle tussenstadia om schriftelijk akkoord (paraaf op tekening of per mail). Laat de klant ook deelbetalingen doen zodat u niet zelf de kosten van de materialen hoeft voor te schieten en blijft zitten met het gehele risico.

3. Beschadiging van emotioneel geladen materialen
Een klant leverde een erfstuk met een bijzondere edelsteen aan. Tijdens het zetten raakte de steen beschadigd. De klant was diep teleurgesteld en eiste schadevergoeding. Op de goudsmid rustte een waarschuwingsplicht, echter hij had geen afspraken gemaakt over risico's bij het verwerken van klantmateriaal.

Het vooraf bespreken (en vastleggen) van de risico's, zeker bij emotioneel of kostbaar materiaal van de klant, sluit aansprakelijkheid bij schade niet volledig uit. De wet biedt in die gevallen u als goudsmid echter wel bescherming, mits aan de waarschuwingsplicht is voldaan en de schade het gevolg van gebreken of ongeschiktheid van de geleverde steen. Laat de klant schriftelijk bevestigen dat die is gewezen op de risico's en waar die op zien.

Kortom
U hebt een prachtig vak en zit niet te wachten op juridisch geneuzel. Het zorgvuldig (tussentijds) vastleggen van de gemaakte afspraken voorkomt veel ellende. Voorziet u (tijdens het werk) risico's of meerwerk, bespreek dit en leg vast. Dan weet de klant waar hij aan toe is, en u ook. Juist door het maken van duidelijke afspraken en de verwachtingen goed te managen, voorkomt u teleurstellingen en juridische problemen.