Het kan wel eens gebeuren dat ter reparatie aangeboden sieraden of horloges niet opgehaald worden door de klant. Hetzelfde geldt voor nieuwe sieraden die speciaal voor een klant zijn gemaakt. Wat kunt u doen als de klant niet reageert of zelfs niet meer vindbaar blijkt te zijn?

Pandrecht bij reparaties
In de meest recente algemene voorwaarden van de NJU en de VGZ is rekening gehouden met het probleem van niet-afgehaalde sieraden. In artikel 12 van deze voorwaarden is namelijk opgenomen dat de consument die een sieraad of horloge afgeeft ter reparatie, daarmee direct een vuistpand op dat sieraad vestigt ten gunste van de juwelier of goudsmid.

Voldoet de consument een jaar na het verstrijken van de betalingsdatum niet (of niet volledig) aan zijn betalingsverplichting, dan heeft de juwelier het recht de overeenkomst op te zeggen en tot openbare verkoop of veiling van het verpande sieraad over te gaan. Wanneer de te verwachten kosten van een openbare verkoop meer zullen bedragen dan de geschatte opbrengt van het verpande sieraad, dan mag de verkoop ‘onderhands’ plaatsvinden, dus zonder veiling.

Voor het uitoefenen van het pandrecht is nodig dat de klant tweemaal een aangetekend schrijven van de ondernemer heeft ontvangen, met een minimale tussenpose van drie maanden (bij voorkeur verstuurd met ontvangstbevestiging). Zijn de adresgegevens van de klant niet bekend of bereikt de eerste aangetekende brief de klant niet, dan dient een advertentie met een openbare oproep te worden geplaatst in een dagblad.

Algemene voorwaarden correct van toepassing verklaren
De algemene voorwaarden bieden dus een mogelijkheid om het probleem van de niet-afgehaalde sieraden op te lossen. Maar daarvoor is het wel noodzakelijk dat de algemene voorwaarden op een juiste manier van toepassing zijn verklaard. Voorheen moesten de algemene voorwaarden fysiek “ter hand worden gesteld”, maar sinds 30 januari j.l. kan dit eenvoudig(er) omdat het Europees Hof heeft vastgesteld dat ook een retailer onder de “Dienstenrichtlijn” valt.

Op grond van de Dienstrichtlijn is het mogelijk om de algemene voorwaarden op één van de onderstaande manieren van toepassing te verklaren op een verkoop of opdracht, namelijk door:
1. fysiek toezending of fysiek ter hand stellen voor het sluiten van de overeenkomst;
2. terinzagelegging op de plaats waar de overeenkomst wordt gesloten, dus bijvoorbeeld door de algemene voorwaarden op de balie in de winkel te leggen;
3. publicatie op een medegedeeld webadres;
4. het meezenden van de algemene voorwaarden met alle documenten waarin de dienst wordt beschreven.

De meest eenvoudige manier om de algemene voorwaarden van toepassing te verklaren is door op het reparatiezakje of orderbevestiging te verwijzen naar de website waar de voorwaarden op staan of vermelden dat de voorwaarden in de winkel beschikbaar zijn. Tekent de klant deze bon, dan kan er helemaal geen discussie meer bestaan over de toepasselijkheid van de voorwaarden (en het daarin opgenomen pandrecht).

De meest recente algemene voorwaarden van de NJU en de VGZ zijn overigens alleen te gebruiken door ondernemers die geregistreerd staan bij de Geschillencommissie Sieraden en Uurwerken. Deze registratie gebeurt niet automatisch; de ondernemer dient zich aan te melden.

Wanneer de algemene voorwaarden niet van toepassing zijn
Als de algemeen voorwaarden (en daarmee het pandrecht), om wat voor reden dan ook, niet van toepassing zijn, wat kan de ondernemer dan doen om te voorkomen dat hij jarenlang met niet-afgehaalde sieraden opgescheept zit?

Op het moment dat de betalingstermijn verstreken is begint er een verjaringstermijn van drie jaar te lopen ten aanzien van de rechtsvordering die de klant heeft tot teruggave van het sieraad door de juwelier. Meldt de klant zich gedurende deze hele periode niet bij de juwelier, dan is de verjaringstermijn voltooid. De juwelier verkrijgt het eigendom van het sieraad door deze verjaring en kan ermee doen wat hij wil. De klant kan weliswaar (ook na die periode) om teruggave van het sieraad verzoeken, maar hij kan dit recht niet meer in rechte vorderen. De rechtsvordering is immers verjaard.

Heeft de juwelier het sieraad nog in zijn bezit, dan kan hij dat natuurlijk tegen betaling van de kosten alsnog afgeven aan de klant (eventueel met rente en kosten voor het behoud van het sieraad). Sowieso heeft de juwelier -zolang de kosten niet betaald zijn- het wettelijke recht van retentie en kan hij (ook) niet verplicht worden het sieraad af te geven.

Na drie jaar staat het de juwelier dus vrij het sieraad bijvoorbeeld om te smelten of (door) te verkocht. De klant kan dan wel stellen dat de juwelier ongerechtvaardigd is verrijkt als de opbrengst van het sieraad hoger is dan de kosten. Om dit op te vangen doet de juwelier er goed aan het verschil op een tussenrekening te reserveren gedurende een (lange) periode van 20 jaar (voor het geval de klant toch nog terugkomt).
Deze wettelijke rechten komen overigens ook toe aan de juwelier die wél een beroep kan doen op de algemene voorwaarden; die juwelier kan dan een beroep doen op zowel het pandrecht als de voorstaande wettelijke rechten.

Niet-afgehaalde nieuwe sieraden
Als een nieuw, speciaal voor de klant besteld sieraad niet wordt afgehaald, kan ook gekozen worden voor het ontbinden van de koopovereenkomst. Dit moet schriftelijk gecommuniceerd worden aan de klant, waarbij de klant een redelijke termijn wordt gesteld om alsnog de (koop)overeenkomst na te komen. Wordt het sieraad niet alsnog afgehaald, dan kan de juwelier de overeenkomst ontbinden wegens wanprestatie en is de klant een schadevergoeding verschuldigd. Het sieraad is en blijft eigendom van de juwelier.
Is er een (aan)betaling gedaan, dan kan de juwelier zijn schade daarmee verrekenen. Resteert er een bedrag en is het rekeningnummer van de klant niet bekend, dan kan ook voor de ontbinding gelden dat er een verjaringstermijn gaat lopen van vijf jaar (vanaf het moment dat de klant kennis heeft kunnen nemen van de ontbinding van de overeenkomst).

Conclusie
De juwelier doet er goed aan om de algemeen voorwaarden op een juiste wijze van toepassing te verklaren, zodat hij als het nodig is een geslaagd beroep kan doen op het pandrecht. Doet hij dat niet, dan biedt het recht mogelijkheden uiteindelijk van de niet-afgehaalde sieraden af te komen, maar daar gelden langere termijnen voor.