De regels waaraan de sieraden- en horlogebranche moet voldoen zijn opgenomen in de Waarborgwet 2019. De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) houdt toezicht op de naleving van deze wet. Alle ondernemingen in de juweliersbranche kunnen bezoek krijgen van een inspecteur. Maar hoe gaat zo’n inspectie in z’n werk? Edelmetaal vroeg het Elger de Lange, coördinerend inspecteur Metrologie en Waarborg bij de RDI.

Dit artikel is gepubliceerd in Edelmetaal april 2025 © Federatie Goud en Zilver

Worden alle bedrijven in de sieraden- en horlogebranche gecontroleerd?
“Bedrijven worden steekproefsgewijs gecontroleerd. Wij gaan daarbij als toezichthouder risicogericht te werk. Dit houdt in dat ondernemers die in het verleden steken hebben laten vallen, vaker gecontroleerd worden dan bedrijven die hun zaakjes altijd netjes op orde hebben.”

Wordt een controle van tevoren aangekondigd?
“De controles kondigen we niet van tevoren aan. Juweliers en goudsmeden kunnen onverwacht met een controle te maken krijgen. We controleren ook sieraden die via websites, leveranciers/groothandels, beurzen, braderieën, markten en veilingen worden aangeboden. De bevindingen van iedere inspectie worden in een systeem vastgelegd.”

Hoe verloopt een inspectie?
“Voor de controle kijkt de inspecteur eerst of de betreffende juwelier eerder is gecontroleerd en of er toen bijzonderheden waren. Bij binnenkomst stelt de inspecteur, te herkennen aan zijn blauwe RDI-jas met Rijksoverheid-logo, zich voor en toont als legitimatie zijn toezichthouderspas. Hij vertelt dat hij voor een controle van de Waarborgwet komt en legt uit wat hij gaat doen. Samen met de juwelier verzamelt de inspecteur 80 voorwerpen die gecontroleerd gaan worden. Ook het goud en zilver dat op voorraad is, in de kluis ligt of klaar staat voor een bestelling kan worden gecontroleerd. De inspecteur kijkt met een speciale loep of de voorwerpen zijn voorzien van de vereiste keurtekens, maar test niet op gehalte. Koopt de juwelier ook goud in, dan wordt ook de weegschaal gecontroleerd op de vereisten uit de Metrologiewet (voorheen: IJkwet). De weegschaal dient gekeurd te zijn en goed te wegen. Op deze manier voeren we twee controles tijdens één bezoek uit.”

Wanneer vinden de controles plaats?
“De controles vinden plaats tijdens winkeltijden, waarbij de bedrijfsvoering bij de juwelier zo min mogelijk belast wordt. Als een controle echt niet uitkomt, zoals bij drukte of te weinig medewerkers in de zaak, kijken we of de juwelier een eerdere controle met goed gevolg heeft doorstaan. Dan kunnen we op een ander moment terugkomen. Bedrijven die in het verleden een onvoldoende hebben gescoord, worden altijd gecontroleerd.”

Wat gebeurt er als er iets niet in orde is?
“Als de inspecteur op- of aanmerkingen heeft gaat hij met de ondernemer in gesprek en licht hij toe wat hij heeft geconstateerd, welke consequenties dat heeft, wat de ondernemer moet oplossen en binnen welke termijn. Als een voorwerp niet is voorzien van het vereiste keurteken, mag het niet meer worden aangeboden en moet het eerst gekeurd worden. Als meer dan een bepaald percentage van de gecontroleerde sieraden niet in orde is, wordt een rapport opgemaakt. Afhankelijk van de ernst van de overtreding krijgt de juwelier een waarschuwing of wordt het dossier overgedragen binnen de RDI om te bepalen of er een sanctie wordt opgelegd. Sanctioneren kan bestuursrechtelijk of strafrechtelijk. Sinds 2020 kan via de Waarborgwet een bestuursrechtelijke ‘last onder dwangsom’ (LoD) worden opgelegd. Dit voorkomt het – doorgaans complexer – sanctioneren via het strafrecht. Als een dossier overgedragen wordt, neemt de inspecteur de betrokken voorwerpen mee zodat deze door een waarborgkantoor op soort en gehalte onderzocht kunnen worden.”

In sommige sieraden kan geen teken geslagen worden. Hoe lossen jullie dat op?
“In principe moet in ieder voorwerp een keurmerk geslagen of gelaserd worden. Als stempeling technisch niet mogelijk is, als het voorwerp een bijzondere oudheidkundige of kunstzinnige waarde heeft of als stempeling zonder gevaar voor beschadiging niet mogelijk is, kunnen er een schriftelijk bewijs en een vrijstellingslabel bij een waarborgkantoor aangevraagd worden.”

Wie is eindverantwoordelijk?
“De ondernemer is eindverantwoordelijk en moet er zelf voor zorgen dat hij producten verkoopt die gekeurd zijn. Als bij een controle blijkt dat een ingekocht voorwerp niet gekeurd is, dan kan de juwelier het beste contact opnemen met zijn leverancier/groothandel.”

Hoe wordt er over het algemeen gereageerd op een controle?
“Uit de praktijk blijkt dat onze inspecteurs vrijwel altijd hartelijk ontvangen worden en dat de controles in goede harmonie verlopen. Juweliers waarderen de controles die immers een bepaalde mate van kwaliteit binnen de branche garanderen. De consument moet kunnen vertrouwen op het product dat wordt verkocht. Als het binnen de branche goed is geregeld dan straalt dit positief op de branche af.”

Wat moet gekeurd worden?
Het waarborgen van edelmetalen kent een zeer lange historie en is daarmee een van de oudste vormen van consumentenbescherming die we in Nederland kennen. Het aanbrengen van een keurmerk is verplicht voor:
• gouden voorwerpen die 1 gram of meer wegen
• zilveren voorwerpen die 8 gram of meer wegen
• platina voorwerpen die 0,5 gram of meer wegen
Vrijgesteld van keuring zijn voorwerpen die minder wegen en een aantal specifieke voorwerpen, na te lezen op de website van de RDI.

Naar welke vereisten uit de Waarborgwet kijkt de inspecteur?
• Worden voorwerpen die lijken op edelmetaal in de wijze van etaleren duidelijk onderscheiden van edelmetalen voorwerpen? Ligt er bijvoorbeeld geen onedel metaal tussen het edelmetaal in vitrines of etalage?
• Worden uitsluitend voorwerpen als platina, gouden of zilveren voorwerp aangeboden die volgens de eisen van de Waarborgwet ook daadwerkelijk van platina, goud of zilver gemaakt zijn? (Tip voor ondernemers: raadpleeg hiervoor de Leidraad woordgebruik op de website van de RDI.)
• Is de keurtekenplaat, waar de verschillende merktekens op staan, aanwezig op een voor het publiek zichtbare plaats?
• Zijn de aangeboden platina, gouden en zilveren voorwerpen voorzien van het vereiste keurteken?

Meer informatie
www.rdi.nl
Waarborgwet 2019
Waarborgregeling 2019
Waarborgbesluit 2019

De artikelen 2 en 3 (hoofdstuk 2), 30 t/m 33 (hoofdstuk 4) en 40 (hoofdstuk 7) van de wet zijn de meest relevante voor de branche. Deze geven weer wat ondernemers wel en juist niet moeten doen.