De waarheid achter diamant: inzichten van Martin Rapaport en de kracht van storytelling

Er is weinig wat de gemoederen in onze branche zo bezighoudt als diamant. De steen is onlosmakelijk verbonden met sieraden. We zijn gevoed door decennia aan marketing, denk aan de iconische slogan 'A diamond is forever'. Maar terwijl natuurlijke diamant een onbetwiste vaste plek leek te hebben, staat die positie vandaag de dag onder druk. Wereldwijd is de vraag fors afgenomen. Wat is er aan de hand? En wat betekent dit voor ú als professional? We vroegen het Martin Rapaport, een van de meest uitgesproken stemmen binnen de industrie.

Door: Esther Ligthart – Dit artikel is gepubliceerd in vakblad Edelmetaal augustus 2025 © Federatie Goud en Zilver

Het spanningsveld: consument vs industrie
Op symposia en internationale beurzen draait het gesprek vaak om duurzaamheid, lokale impact en traceerbaarheid. En dat is terecht. Maar in de winkel? Daar stelt de klant naar verluidt zelden de vraag waar de diamant vandaan komt, of wat zijn impact is. Misschien hoort u nog weleens de term bloeddiamant. Uw schrijfster in ieder geval regelmatig. Het beeld uit de gelijknamige film leeft voort, ondanks de enorme stappen die de sector sindsdien heeft gezet. En dat stelt ons als branche voor een uitdaging: hoe brengen we het échte verhaal over diamant terug naar de verkoopbalie?

Wat synthetische diamant losmaakt
Eén van de grootste verschuivingen is de opkomst van synthetische diamant. Op de beurs JCK Las Vegas werd weer zichtbaar hoe fel de strijd is tussen de kampen 'natural' en 'lab-grown'. Sommige partijen willen de term 'synthetische diamant' invoeren, want 'lab-grown' is te vaag volgens hen. Anderen voeren ludieke acties uit, zoals een kauwgomballenautomaat gevuld met lab-grown stenen voor €5 per stuk. Maar helpt dit de consument? Of schept het meer verwarring? Want waar synthetische diamant vooral inzet op prijs en marketingtaal, biedt natuurlijke diamant iets wat je niet kunt namaken: een geschiedenis, een herkomst, en betekenis. Maar dat verhaal vertelt zichzelf niet. Dat is ook aan u.

Nieuwe duidelijkheid van de GIA
De GIA besloot onlangs een duidelijke streep te trekken: synthetische diamanten krijgen niet langer de traditionele 4C's mee. De meeste lab-grown stenen vallen immers binnen een smalle kwaliteits-bandbreedte. De nuance die bij natuurlijke diamant essentieel is, is daar nauwelijks van toepassing. Deze maatregel maakt opnieuw zichtbaar wat diamant bijzonder maakt: gevormd over miljarden jaren, zeldzaam, uniek. En met die unieke waarde als kern, herstelt de GIA het onderscheid tussen natuurproduct en massaproduct.

De ethische kern: interview met Martin Rapaport
Voor dit artikel sprak ik met Martin Rapaport. Een markant figuur, die al sinds de jaren '80 pleit voor transparantie en ethiek in de diamantketen, van mijn tot juwelier.

U wordt gezien als een van de meest invloedrijke figuren in de diamantindustrie. Hoe is uw beroemde prijslijst eigenlijk ontstaan?
"Alles begon met mijn ervaring als diamantsplijter in België. Ik keek naar diamanten en begreep hoe je ze moest analyseren: kleur, zuiverheid, gewicht. Dat leidde tot inzicht in hoe prijzen zich gedragen: een D is altijd meer waard dan een E, een VVS1 meer dan een VVS2. Er zit een logica in. In de jaren '70 begon ik prijzen te verzamelen, op indexkaartjes, want computers hadden we toen nauwelijks. Niemand wilde zeggen wat hij betaalde, maar wél wat hij wilde vragen. Zo begon ik een marktstructuur te bouwen, gebaseerd op vraagprijzen."

Wat maakte die prijslijst zo belangrijk?
"In tijden van hoge inflatie – 13 tot 14 procent in de VS – zochten mensen alternatieven voor cash. Diamanten werden gezien als waardevaste investering. Mijn prijslijst gaf iets wat daarvoor ontbrak: onafhankelijke prijsinformatie. Mensen hadden plots een benchmark, een referentiepunt. Dat gaf vertrouwen. Maar toen de rente later naar 22% ging en de markt instortte, bleven wij prijzen publiceren. Ook al kreeg ik bomdreigingen. Ik heb zelfs twee jaar lang met een kogelvrij vest rondgelopen."

Wat gaf u de kracht om toch door te gaan?
"Mijn waarden. Ethisch handelen. Transparantie. Efficiëntie. Concurrentie. Dat zijn geen marketingwoorden, dat zijn mijn fundamenten. We blijven prijzen publiceren, of ze nu omhoog gaan of omlaag. Daar moet je durf voor hebben, want mensen willen de boodschapper van slecht nieuws vaak liever niet horen. Maar het gaat om eerlijkheid."

De prijslijst is dus geen absolute waarheid, maar wel een marktbepalend kompas?
"Precies. Het is een richtlijn, een benchmark. Geen eindprijs. Transacties verschillen per diamant, per detail, per verkoopsituatie. Maar zonder zo'n lijst zou de industrie veel mistiger zijn. Transparantie brengt vertrouwen, en vertrouwen is de zuurstof van elke markt."

Is dat ook de basis voor uw kritiek op synthetische diamant?
"Zeker. Synthetische diamanten worden in massa geproduceerd. Hun prijs daalt dramatisch. Het is niet eerlijk om die te verkopen alsof ze dezelfde waarde vertegenwoordigen als natuurlijke stenen. Laat ze hun plek hebben, net zoals zirkonia dat heeft, maar wees transparant. Zeg niet dat ze 'precies hetzelfde' zijn. Waar zijn de scholen die ermee gebouwd zijn? De ziekenhuizen? Natuurlijke diamanten hebben wél dat verhaal."

U pleit voor een nieuw narratief: niet alleen over waarde, maar ook over oorsprong en impact?
"Absoluut. Wat we nu nodig hebben, is een marketingverhaal dat verder gaat dan glans. Een verhaal dat laat zien dat een diamant uit Botswana bijdraagt aan wegen, onderwijs en schoon water. Dat je weet waar een steen vandaan komt, dat hij goed is voor de mensen daar. Dat is wat wij noemen: een Green Source Diamond.

U vertelde eens over de Peace Diamond en sprak de zin uit: "God geeft diamanten aan de armste mensen en laat de rijkste ernaar verlangen." Wat schuilt er achter die uitspraak?
"In een afgelegen dorp in Sierra Leone vonden enkele van de armste mensen ter wereld een ruwe diamant van 709 karaat. Ik hielp hen die op een eerlijke manier te verkopen, zonder commissie, op voorwaarde dat een kwart van de opbrengst naar de gemeenschap zou gaan. Van dat geld bouwden ze een school, een weg, schoonwatervoorziening. Wat mij raakt, is dit: als je een brug kunt slaan tussen de rijkdom van de één en de nood van de ander, dan krijgt diamant betekenis. Zoals ik het zie: God geeft diamanten aan de armsten en laat de rijksten dromen van hun glans zodat er iets moois kan ontstaan daartussen. That's the whole game."

Wat moet de industrie nog meer doen?
Eerlijke sourcing, echte transparantie. Geen mensenrechtenschendingen. Winst voor de lokale bevolking. Volledige financiële openheid. Green Source Diamonds dus. Die voldoen aan drie standaarden: geen misbruik, wel lokale impact, en volledige traceerbaarheid. Je moet weten waar een diamant vandaan komt. En wat hij betekent voor de mensen daar."

En dat kunnen we vandaag echt traceren?
"Absoluut. Met scantechnologie. Je scant de ruwe diamant bij de mijn. Je volgt hem in het productieproces. En je koppelt hem aan het eindproduct. Dat doen we nu al. En het werkt. Dus het verhaal van 'we weten het niet' houdt geen stand meer."

Tijdens uw presentatie in Las Vegas hoorde ik u zeggen dat juweliers zelf ook dit verhaal moeten vertellen. Maar veel juweliers weten niet waar hun diamant vandaan komt, zeker de kleinere stenen. Hoe vertellen zij dan over de oorsprong?
"Dat klopt. Maar dat is een gemiste kans. De toekomst ligt in vertrouwen. Ik denk dat consumenten wél willen weten waar hun steen vandaan komt. Vooral jongere generaties. En als je dat verhaal niet kunt vertellen, loop je achter. Zelfs kleine stenen kunnen in de toekomst getraceerd worden. We moeten daar nu al op inzetten."

Moet de industrie zich dus anders positioneren?
"Absoluut. Stop met proberen synthetisch te imiteren. Begin met het vertellen van het échte verhaal van natuurlijke diamant. Niet alleen over schoonheid en waarde, maar over herkomst, ethiek en betekenis. Storytelling is de sleutel. Laat zien: deze steen komt uit Botswana. Daar is een school mee gebouwd. Dát raakt mensen. Dát geeft waarde."

En hoe zit het met de jonge generaties en het idee van verloving, liefde en trouw? Verandert dat?
"Nee. Liefde verandert niet. Mensen zoeken nog steeds verbinding. Ook Gen Z wil echte relaties. En een diamant als symbool blijft krachtig. Het 'engagement-segment' is nog steeds de kern. Maar je moet het koppelen aan betekenis. Een diamant is niet zomaar een steen. Het is een belofte. Een moment. Een verhaal."

U zegt: waarden zijn je kompas. Wat geeft u mee aan de volgende generatie juweliers?
"Wees eerlijk. Ken je waarden. En voeg waarde toe. Als je een diamant verkoopt, wat voeg je toe? Transparantie? Design? Herkomst? Wees die betrouwbare bron. Laat zien waarom jouw diamant iets betekent. En verkoop iets dat klopt. Dat is de toekomst."

Storytelling
Te midden van alle discussies over duurzaamheid, prijs en ethiek vergeten we soms waar we dus werkelijk naar kijken: een steen die tussen de 1 en 3,5 miljard jaar geleden is gevormd, diep onder het aardoppervlak. Door de eeuwen heen werd de diamant gezien als onoverwinnelijk, als traan van de goden, als symbool van macht en liefde. Van koningen en keizers tot geliefden wereldwijd, deze steen vertelt een verhaal van mysterie, schoonheid en menselijke fascinatie. Misschien ligt ook daarin wel de sleutel voor mensen weer verliefd te worden op natuurlijke diamant.

Foto's:
Open pit diamantmijn in Botswana (foto: iStock/poco_bw)
Martin Rapaport
Losse diamanten (foto: Royal Coster Diamonds)